tonsure

Latin Keywords capillaturam, capillarum, capillos tonendos, tonsuram
Short Description A sacred rite (but not an ordination) instituted by the Church to receive a baptized and confirmed Christian into the clerical state by the shearing of his hair and his investment with the cassock and surplice.

Documents

Book Original Index Title P.N
AT Gurk 1000-1100, Pontifical, ÖNB Wien Cod. 1832 Han | 883 Oratio ad capillaturam incidendam
65
AT Salzburg 1000-1050, Pontifical, BM Vendôme Ms. 14 | 1022 Ordo ad puerum tonsurandum
3
AT Salzburg 1000-1050, Pontifical, BM Vendôme Ms. 14 | 1022 Dum tondis eum dicas antiphonam istam: Tu es Domine
5
AT Sankt Lambrecht 1150-1200, Pontifical, UB Graz Ms. 326 | 884 Ad capillaturam incidendam
78 (38v)
AT St. Florian 1100-1200, Ritual, | 6508 Ad capillos tondendos
117
CH Basel 1401-1500, Pontifical, BM Colmar Ms. 848 (300) | 999 Deinde episcopus tondendo singulos dicit
6 (2r)
CH Rheinau 1100-1150, Ritual, ZB Zürich Rh 114 | 1422 Oratio ad capillaturam
45 (144)
CH Sankt Gallen 0850-0900, Sacramentary, ÖNB Wien Cod. 1815 | 4576 Oratio ad capillaturam
310 (152v)
DE Aachen 0790-0800, Sacramentary, BM Cambrai Ms. 164 (159) | 2219 Orationes ad capillaturam
178
DE Augsburg 1138-1142, Pontifical, BSB München Clm 03909 | 914 Ad capillaturam
375 (186v)
DE Augsburg 1000-1200, Pontifical, BSB München Clm 03917 | 915 Oratio ad capillaturam incidendam
31 (14r)
DE Biburg 1100-1200, Ritual, OSZK Budapest Cod. Lat. 330 | 1439 Ad pueros tondendos
72
DE Bodenseeraum 0830-0870, Sacramentary, LB Stuttgart Cod.Don.191 | 4386 Oratio ad capillaturam
237
DE Corvey 0875-0900, Sacramentary, ULB Düsseldorf Cod. D 1 | 6629 Ad capillaturam
41
DE Essen 0950-1000, Sacramentary, ULB Düsseldorf MS-D-02 | 5242 Oratio ad capillaturam
379
DE Essen 0950-1000, Sacramentary, ULB Düsseldorf MS-D-02 | 5242 Deus Domine qui parvulis ad te ... superflua capillorum incidimus
450
DE Hildesheim 1067 (about), Pontifical, StaBi Bamberg Msc. Lit. 054 | 899 Benedictio ad capillaturam
230 (113r)
DE Köln 1100-1200, Ritual, BNF Paris Lat. 14833 | 722 Benedictio ad capillos tondendos
51
DE Köln 1000-1100, Pontifical, BAV Ottobon. lat. 167 | 902 Oratio ad capillaturam
134
DE Kornelimünster 0810-0815, Sacramentary, Sacramentarium Hadrianum cum Supplemento | 1179 Orationes ad capillaturam
338
DE Lüneburg 1100-1150, Pontifical, HAB Wolfenbüttel Cod. Guelf. 0141 Helmst., Heinemann-Nr. 164 | 349 Oratio ad capillaturam incidendam
144 (70v)
DE Maria Laach 1150 (about), Sacramentary, ULB Darmstadt Hs. 0891 | 5212 Benedictio ad monachum faciendum
320 (160v)
DE Passau 1150-1200, Pontifical, ÖNB Wien Cod. 1817 Han | 885 Oratio ad puerum tonsurandum
153
DE Regensburg 1060-1089, Pontifical, BNF Paris Lat. 01231 | 552 Oratio ad capillaturam incidendam
152
DE Regensburg 1000 (before), Sacramentary, BAV Vat. lat. 3806 | 1031 Oratio ad capillaturam
549 (272r)
DE Regensburg 0993-0994, Sacramentary, Bibl. Cap. Verona LXXXVI | 1038 Oratio ad capillaturum
388
DE Reichenau 0962-0967, Sacramentary, BNC Firenze Banco Rari 231 | 2975 Ad capillaturam
539
DE Trier 1000-1100, Pontifical, BNF Paris Lat. 13313 | 638 Benedictio ad capillaturam
209 (203v)
DE Worms 0975-1000, Pontifical, BM Troyes Ms. 2141 | 1019 Oratio ad capillaturam incidendam
35
ES Huesca 1275-1300, Pontifical, Arch. Catedral Huesca Ms. 10 (9) | 970 Tertia est de prima tonsura
18 (16r)
ES Silos 1150-1200, Missal, BU Salamanca Ms. 2637 | 3715 Ad barbae (sic) tondendum
522
ES Spain 0400-1200, Pontifical, Liber ordinum | 1180 Oratio super eum qui capillos in sola fronte tondere vult
71
FR Albi 1100-1200, Pontifical, BM Albi Ms. 34 (20) | 156 Benedictio ad capillaturam
15
FR Amiens 1226-1250, Pontifical, BM Amiens Ms. 196 | 993 Dum eum tondes dic antiphonam
11
FR Angers 1450 (about), Pontifical, BNF Paris Lat. 01227 | 985 Interdum dum tonditur
10 (2v)
FR Angers, Saint Aubin 0975-1025, Sacramentary, Sacramentarium Sancti Albini Andegavensis | 2047 Oratio ad capillaturam
286
FR Arras 1300 (about), Pontifical, BM Arras Ms. 889 (olim 469) | 945 Dum tondis eum dic antiphonam
24
FR Aurillac 1050-1100, Antiphonal, Collectary, Pontifical, BNF Paris Lat. 00944 | 913 Benedictio ad capillaturam
24 (19r)
FR Autun (OSB) 1100-1200, Missal, BM Autun Ms. 167 (145) | 2103 Oratio ad capillaturam
473 (229v)
FR Besançon 1048-1066, Pontifical, BU Méd. Montpellier H 303 | 1028 Ad capillos tondendi (sic)
151 (73v)
FR Bretagne 1300-1500, Pontifical, BAV Borgh. 35 | 979 Ordo ad conferendum clericatum sive tonsuram clericalem
9 (3r)
FR Chartres 1150-1200, Pontifical, BNF Paris Lat. 00945 | 952 Ad capillos tondendos
89 (81v)
FR Compiègne 1000-1050, Missal, BNF Paris Lat. 17305 | 3283 Oratio ad capillaturam
405 (197r)
FR Corbie 0972-0986, Sacramentary, Pontifical, BNF Paris lat. 12052 | 1200 Oratio ad capillaturam
148 (143)
FR Corbie 0853 (after), Sacramentary, BNF Paris Lat. 12051 | 3249 Oratio ad capillaturam
534 (266v)
FR Corbie 0853 (about), Gradual, Sacramentary, BNF Paris Lat. 12050 | 3248 Ad clericum faciendum
201 (99r)
FR Gellone 0780-0800, Sacramentary, BNF Paris Lat. 12048 | 3247 Orationes ad capillos incidendos
426 (208v)
FR Le Mans 1200-1250, Pontifical, BM Le Mans Ms. 141 | 1001 De benedictione tonsurae
324
FR Le Mans 0850-0900, Sacramentary, BM Le Mans Ms. 077 | 2417 Oratio ad capillaturam
211 (103r)
FR Limoges (OSB) 1000-1050, Sacramentary, BNF Paris Lat. 00821 | 3083 Oratio ad capillatura tondenda (sic)
288 (139v)
FR Lisieux 1300-1400, Pontifical, BM Toulouse Ms. 119 | 1010 Oremus dilectissimi fratres ... ad deponendum comam
371
FR Lyon 1285 (after), Pontifical, BM Carpentras Ms. 96 | 949 Dum tondes eum dices
39 (32r)
FR Mirepoix 1497-1537, Pontifical, BM Bordeaux Ms. 1859 (anc. 2135) | 996 Tonsurandum caput
58 (48v)
FR Nevers 1013-1066, Sacramentary, BNF Paris Lat. 17333 | 855 Oratio ad capillaturam
126
FR OCist 1200 (about), Pontifical, BM Troyes Ms. 1224 | 1016 Dum tondes eum dices antiphonam
82 (81r)
FR Paris 0800-1000, Sacramentary, BNF Paris Lat. 02291 | 3179 Oratio ad puerulum tonsurandum
9 (2r)
FR Périgueux 1000-1100, Missal, | 6509 Benedictio ad capillaturam
18
FR Poitiers 0900-1000, Pontifical, BNF Arsenal Paris Ms. 227 | 538 Oratio ad capillarum (sic)
566 (276v)
FR Reims 0900-1000, Sacramentary, BM Reims Ms. 214 | 2571 Oratio ad capillas tondendas
322 (156v)
FR Saint-Benoît-sur-Loire 1100-1200, Psalter, Ritual, BM Orléans Ms. 123 | 2535 Ad barbas tondendas
127
FR Senlis 0880 (about), Gradual, Sacramentary, BSG Paris Ms. 0111 | 3682 Ad capillaturam
203
FR Strasbourg 1475 (after), Pontifical, BM Cambrai Ms. 224 (214) | 982 Post haec tondet eos dicens antiphonam
56 (42v)
FR Toul 1420, Pontifical, BNF Paris Lat. 12079 | 621 De barba tondenda
508
FR Tours, Marmoutier 0830-0870, Sacramentary, BM Autun Ms. 019 (19bis) | 2077 Oratio ad capillaturam
180 (88v)
FR Valence 1100-1125, Pontifical, BAV Ottobon. lat. 256 | 924 Dum tondes eum dicis
3 (2r)
FR Vienne 0600-0700, Mass Lectionary, Sacramentary, BNF Paris Lat. 13246 | 964 Benedictio super eum qui in ecclesia primis (sic) tondetur
564 (279v)
GB Bangor 1309-1328, Pontifical, Univ. Arch. Bangor Ms. 1 | 195 -
88
GB England 0900-1000, Pontifical, BNF Paris Lat. 10575 | 246 Oratio ad capillaturam
310
GB England 1000-1100, Pontifical, BL London Cotton Ms. Otho A. III | 1982 Ad barbam ... Ad capillos incidendos
68
GB England (South) 1000 (about), Pontifical, BL London Add. Ms. 57337 | 1884 Oratio ad capillaturam
159 (73v)
GB Exeter 0900-1100, Sacramentary, Bodleian Oxford Ms. Bodl. 579 | 283 Oratio ad capillaturam
585 (295r)
GB London 1400 (about), Pontifical, BL London Lansdowne Ms. 451 | 933 Modus faciendi tonsuras vel coronas
28
GB Sherborne 0900-1000, Pontifical, BNF Paris Lat. 00943 | 737 Oratio ad capillaturam
181 (87r)
GB Wells 0900-1000, Pontifical, BM Rouen Ms. 368 (A. 27) | 2662 Oratio ad capillaturam
73
GB Winchester 1000-1025, Missal, BM Rouen Ms. 274 (Y. 6) | 2649 Oratio ad capillaturam
345
GB Worcester 1000-1025, Pontifical, BL London Cotton Ms. Claudius A III | 1904 Oratio ad capillaturam
156 (73r)
GB York 1508-1514, Pontifical, Cambridge UL Ff.6.1 | 690 Oratio ad capillaturam
394 (341)
HU Hungary 1400-1500, Pontifical, BNF Paris Lat. 01219 | 721 Ad conferendum primam tonsuram
74
IT Aquileia 1049-1063, Pontifical, UB Salzburg Ms. M. II. 123 | 888 Ordo ad capillaturam
5 (2r)
IT Aquileia 1000-1100, Missal, Bibl. Cap. Udine Cod. Quarto 26 | 711 Ad capillos incidendum
179 (85v)
IT Arezzo 1100 (about), Collectary, Pontifical, Bodleian Oxford Canon. Liturg. 359 | 1127 Dum tondis eum dicis antiphonam
49 (24r)
IT Brescia 1190-1210, Sacramentary, Bibl. Cap. Toledo 39.3 | 1149 Benedictio capillorum
149 (158r)
IT Cosenza 1549, Missal, Missale Cosentinum | 5816 Benedictio ad tondendam comam vel barbam
754
IT Firenze 1000-1025, Sacramentary, Pontifical, Laurenziana Firenze Ms. Aedil. 122 | 900 Oratio ad capillaturam
324
IT Italia 1000-1200, Pontifical, BAV Pal. lat. 563 | 974 Ad tonsuram capillorum
100 (47v)
IT Italia 1075-1100, Pontifical, BM Troyes Ms. 2272 | 1020 Ad capillos tondendum
5
IT Italy (North) 0800-0850, Sacramentary, Buonconsiglio Trento s.n. | 6537 Oratio ad capillaturam
328
IT Ivrea 0969-1014, Sacramentary, Bibl. Cap. Ivrea Ms. 31 (222 fol.) | 1702 Dum tondis eum dic antiphonam
381
IT Ivrea 0969-1014, Sacramentary, Bibl. Cap. Ivrea Ms. 31 (222 fol.) | 1702 Oratio ad capillaturam
389
IT Messina 1300-1500, Pontifical, BNE Madrid Ms. 00715 | 991 Dum tondes eum dic antiphonam
10 (3r)
IT Milano 1000-1100, Ritual, Ambrosiana Milano | 392 Benedictio ad capillos
370 (165)
IT Milano 1000-1100, Ritual, Ambrosiana Milano | 392 Benedictio ad capillos incidendum
1100 (497)
IT Modena 1000-1100, Mass Lectionary, Sacramentary, Bibl. Cap. Modena O II 13 | 1163 Ad capillos incidendos
433 (190r)
IT OSB 1226-1250, Pontifical, BM Amiens Ms. 195 | 992 Dum tondes eum dic antiphonam
19 (10v)
IT Piacenza 1150-1200, Pontifical, Bibl. Arch. Cap. Piacenza Ms. 4 | 930 Tunc tondes eum
28 (26v)
IT Roma 1101-1200, Pontifical, BM St. Omer Ms. 98 | 1008 Dum tondes eum dic
16 (11r)
IT Siracusa 1200-1400, Pontifical, BAV Vat. lat. 04746 | 926 Benedictio ad tondendam comam
29 (27v)
IT Sora 1200-1225, Pontifical, BAV Borgh. 49 | 980 Dum tondes eum dic
7 (1v)
IT Subiaco 1000-1025, Missal, BAV Vat. lat. 04770 | 1584 Benedictio forfici ad capillos incidendum
458 (227v)
IT Subiaco 1000-1025, Missal, BAV Vat. lat. 04770 | 1584 Oratio ad capillatura (sic) benedicendum
459 (228r)
IT Vercelli 1000-1100, Pontifical, Bibl. Arch. Cap. Vercelli Ms. CLV | 972 Benedictio ad capillum tondendum
155
IT Verona 0830-0870, Sacramentary, Bibl. Cap. Padova Ms. D. 47 | 6612 Ad capillum tondendum
445
LU Echternach 0895-0898, Sacramentary, BNF Paris Lat. 09433 | 3213 Dum tondis eum
524
ME Bar 1200-1300, Pontifical, OCist Zwettl Ms. codex Zwettlensis 300 | 959 Dum tondet eum dicat antiphonam
8
ME Kotor 1166, Mass Lectionary, Pontifical, BRAN St. Petersburg F. no. 200 | 958 Oratio ad barbam tondendam
226 (106r)
NL Utrecht 1450 (about), Pontifical, UB Utrecht Hs. 400 | 989 Versum sequentem dicat quilibet tonsurandus
31 (12r)
PL Kraków 1400-1450, Pontifical, Kap. Katedr. Kraków Ms. 11 (28) | 313 Ad capillos tondendos
489
PL Kraków 1488-1503, Pontifical, Kap. Katedr. Kraków Ms. 14 | 1144 De prima tonsura clerico vel clericis si plures fuerint danda est agendum
103
PL Kraków 1455-1460, Pontifical, Kap. Katedr. Kraków Ms. 13 | 1143 De prima tonsura clerico vel clericis si plures fuerit danda est agendum
154
PL Kraków 1000-1100, Pontifical, Jagiell. Kraków Ms. 2057 | 1203 Oratio ad capillaturam
45 (74)
UA Halicz 1375-1400, Pontifical, BN Warszawa Ms. Bawor. 5, tit. XXIII | 955 De prima tonsura clerico seu clericis si plures fuerint danda
121 (60r)